Hiện nay, tỷ lệ lây nhiễm HIV trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) trong nước nói chung và ở tỉnh Khánh Hòa nói riêng đang có xu hướng gia tăng. Điều đáng báo động, trong số người nhiễm nhiều em đang là học sinh, sinh viên.
Nguy cơ lây truyền HIV cao
Nhận định về hình thái lây nhiễm HIV trên địa bàn tỉnh trong những năm gần đây, bác sĩ Tôn Thất Toàn – Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh cho biết, điều đáng lo ngại hiện nay số người nhiễm HIV đang có xu hướng dịch chuyển từ nhóm bán dâm, tiêm chích ma túy… sang nhóm MSM và ngày càng trẻ hóa.
Theo số liệu CDC, năm 2022, trên địa bàn tỉnh có 133 ca nhiễm HIV mới, hơn 50% thuộc nhóm MSM. 9 tháng năm 2023, toàn tỉnh ghi nhận 94 trường hợp nhiễm HIV mới, trong đó số người nhiễm thuộc nhóm MSM chiếm 50%. Điều đáng báo động là trong số người nhiễm HIV hiện nay, nhóm 20 - 29 tuổi chiếm tỷ lệ hơn 56%, nhóm 13 - 19 tuổi chiếm 3,5%, trong đó có nhiều em đang là học sinh, sinh viên. Theo các đồng đẳng viên đang hoạt động ở các nhóm CBO (tổ chức dựa vào cộng đồng) trên địa bàn tỉnh, do sự kỳ thị cao nên nhiều MSM vẫn phải khép mình, không dám bộc lộ thân phận, không dám tiếp cận với các dịch vụ y tế để xét nghiệm HIV, trong khi ở nhóm này nguy cơ lây nhiễm HIV qua đường tình dục cao gấp nhiều lần so với các đối tượng khác; là nguồn lây rất lớn cho cộng đồng.
Nhiều đồng đẳng viên chia sẻ, họ đã gặp nhiều trường hợp khi tiếp cận tư vấn, họ đồng ý đi xét nghiệm HIV, nhưng khi có kết quả xét nghiệm dương tính với HIV, họ mất tích, không liên lạc được, nhất là rơi vào các trường hợp học sinh sinh viên. Anh N.H.C - đồng đẳng viên ở TP. Nha Trang chia sẻ: “Do sợ bị kỳ thị, khó kiếm được bạn tình khi biết mình bị nhiễm HIV, một số MSM sẽ giấu kết quả. Khi quan hệ tình dục, để bạn tình không nghi ngờ, họ không sử dụng bất cứ biện pháp phòng vệ nào. Do đó, làm tăng số người nhiễm HIV trong nhóm MSM. Ngoài ra, với người đồng tính nhiễm HIV có vợ, họ sẽ đồng thời lây cho cả vợ và bạn tình của mình”.
.jpg)
Cán bộ y tế Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh tư vấn cho người có nguy cơ cao.
Một khảo sát của Cục Phòng, chống HIV/AIDS trong giới MSM, cho kết quả, 8 - 11% người được khảo sát từng có quan hệ tình dục tập thể; tỷ lệ dùng bao cao su chỉ chiếm từ 52 - 76%, tỷ lệ từng dùng ma túy từ 9 - 22%. Cũng theo Cục Phòng, chống HIV/AIDS, nam quan hệ tình dục đồng giới có nguy cơ lây nhiễm HIV cao gấp 28 lần so với người bình thường. Do quan hệ đồng giới nam qua đường hậu môn không sử dụng chất bôi trơn và bao cao su nên dễ gây trầy, xước niêm mạc hậu môn - đây là vùng da rất mỏng, nhiều mao mạch, từ đó vi rút HIV dễ dàng xâm nhập từ người bệnh sang người lành.
Đẩy mạnh truyền thông ở nhóm MSM
Triển khai hoạt động phòng, chống HIV/AIDS, những năm qua, CDC đã kết hợp với các đơn vị liên quan, tổ chức nhiều hoạt động, chương trình phòng, chống HIV/AIDS, trong đó, tập trung nhiều vào nhóm MSM. Theo đó, trung tâm đã vận động tối đa hệ thống đồng đẳng viên tiếp cận nhóm MSM để trang bị kiến thức phòng, chống lây nhiễm HIV cho họ. Đồng thời, sử dụng nhiều hình thức tư vấn online theo hướng cởi mở, thân thiện để giúp những người trong nhóm MSM chú ý quan hệ tình dục an toàn, tránh lây HIV cho bạn tình. Từ đầu năm đến nay, ngành y tế của tỉnh đã tổ chức 15 buổi truyền thông nhóm về điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) cho nhóm MSM trong cộng đồng với hơn 270 người tham dự. Các buổi truyền thông đã lồng ghép kiến thức phòng, chống lây nhiễm HIV nói chung và nguy cơ lây nhiễm cao trong nhóm MSM nói riêng. Riêng ở nhóm MSM là học sinh, sinh viên, CDC đẩy mạnh phối hợp với các cơ quan, ban, ngành đoàn thể trong tỉnh tổ chức các buổi truyền thông phòng, chống HIV/AIDS và tìm hiểu về cộng đồng người đồng giới thông qua nhiều hình thức như: Sân khấu hoá, sáng tác tranh, áp phích, biểu ngữ, khẩu hiệu hành động. Bên cạnh truyền thông trực tiếp, CDC còn cấp phát những loại tờ rơi, sách nhỏ, sách mỏng tuyên truyền phòng, chống lây nhiễm HIV bằng hình ảnh súc tích, sinh động, dễ nhớ… giúp họ có thể cất giữ những tài liệu này để xem lại lúc cần hoặc truyền tay cho người khác, qua đó góp phần đưa nội dung tuyên truyền đi sâu vào cuộc sống...
Cùng với việc phát bao cao su, chất bôi trơn cho nhóm MSM, trên địa bàn tỉnh đã triển khai chương trình điều trị dự phòng PrEP cho nhóm người có nguy cơ cao. Phương pháp điều trị này có kết quả rất khả quan về khả năng dự phòng. Hiện nay, nhóm khách hàng sử dụng PrEP khá đa dạng, trong đó tới 80% là MSM.
Bác sĩ Tôn Thất Toàn cho biết: “Trong những năm tiếp, bên cạnh các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS đã triển khai, trung tâm sẽ đẩy mạnh công tác truyền thông phòng chống HIV ở đối tượng MSM. Trong đó, tập trung vào chương trình điều trị PrEP, qua đó, góp phần hạn chế thấp nhất số ca nhiễm trong nhóm đối tượng MSM”.
Bài và ảnh: CÁT ĐAN