Năm 2023, chủ đề của Tháng hành động Quốc gia phòng, chống HIV/AIDS và Ngày Thế giới phòng, chống AIDS (1-12) được Ủy ban Quốc gia phòng, chống AIDS, ma túy, mại dâm chọn là: “Cộng đồng sáng tạo - Quyết tâm chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030”.
Gia tăng ca nhiễm trong nhóm đồng tính
Theo số liệu công bố mới đây của Bộ Y tế, năm 2023, dự báo số trường hợp mới phát hiện nhiễm HIV của cả nước tăng trên 13.000 ca; gần 2.000 trường hợp tử vong liên quan đến HIV/AIDS.Trong đó, khoảng 50% trường hợp nhiễm HIV/AIDS ở nhóm tuổi từ 15 đến 29; số nam quan hệ tình dục đồng giới và người chuyển giới nữ là những nhóm đối tượng nhiễm HIV/AIDS chủ yếu. Đặc biệt, từ năm 2016, nhóm đối tượng này có xu hướng gia tăng và tăng nhanh hơn từ năm 2020.
Nằm trong xu hướng chung, tại tỉnh Khánh Hòa cũng diễn ra tình trạng tương tự. Theo số liệu của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, năm 2022, trên địa bàn tỉnh có 133 ca nhiễm HIV mới, trong đó, hơn 50% thuộc nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM). 9 tháng năm 2023, toàn tỉnh ghi nhận 94 trường hợp nhiễm HIV mới, trong đó số người nhiễm thuộc nhóm MSM chiếm 50%. Điều đáng báo động là trong số người nhiễm HIV, nhóm 20 - 29 tuổi chiếm tỷ lệ hơn 56%, nhóm 13 - 19 tuổi chiếm 3,5%. Trong đó, có nhiều em đang là học sinh, sinh viên.
.jpg)
Cán bộ y tế chuẩn bị thuốc điều trị ARV cho bệnh nhân tại Trung tâm Y tế thị xã Ninh Hòa. Ảnh minh họa.
Mặc dù công tác phòng, chống HIV/AIDS luôn được Đảng, Nhà nước thường xuyên quan tâm. Việt Nam cũng là nước được các tổ chức thế giới đánh giá năng động, sáng tạo trong hoạt động này. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, nguyên nhân chính số ca nhiễm HIV tăng trong thời gian qua là do các bạn trẻ còn thiếu thông tin và kiến thức về sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục, HIV/AIDS và các biện pháp dự phòng. Cùng với đó, sự kỳ thị từ cộng đồng, xã hội và định kiến về giới cũng là nguyên nhân khiến nhiều bạn trẻ không dám công khai về tình trạng bệnh tật của mình; không ít bạn vừa quan hệ đồng giới, đồng thời sử dụng các chất kích thích nên việc tuân thủ điều trị HIV/AIDS kém hơn... Ngoài ra, nguồn lực dành cho công tác phòng, chống HIV/AIDS còn hạn chế dẫn tới việc tuyên truyền, phòng, chống, điều trị HIV/AIDS hiệu quả chưa cao; các nhóm đích là học sinh, sinh viên, công nhân... chưa được tiếp cận.
Triển khai đồng bộ nhiều giải pháp
Bác sĩ Tôn Thất Toàn – Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh cho biết, thực hiện công tác phòng, chống HIV/AIDS những năm qua, ngành Y tế tỉnh đã phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai đồng bộ nhiều hoạt động.
Theo đó, ngành đã thành công triển khai mô hình can thiệp giảm tác hại dựa vào cộng đồng; đẩy mạnh hoạt động dự phòng; tư vấn, xét nghiệm, giám sát; đa dạng hóa các hoạt động truyền thông… Hiện nay, công tác tư vấn, xét nghiệm HIV trên địa bàn tỉnh được triển khai hầu hết ở các cơ sở y tế công lập và y tế tư nhân. Hàng năm, toàn tỉnh có gần 40.000 lượt người được tư vấn và xét nghiệm HIV. Riêng 10 tháng năm 2023, có 35.240 lượt người, qua đó, phát hiện 94 trường hợp nhiễm HIV mới. Cùng với đó, các cơ sở y tế công lập ở 8 huyện, thị xã, thành phố và Bệnh viện Bệnh nhiệt đới tỉnh đã triển khai hoạt động tiếp nhận khám và điều trị cho bệnh nhân HIV/AIDS. Đến nay, bệnh nhân HIV/AIDS đã được chuyển về các bệnh viện tuyến huyện; 100% trạm y tế triển khai cấp thuốc ARV cho các bệnh nhân. Toàn tỉnh có hơn 1.230 bệnh nhân đang được điều trị ARV, chiếm 83,9% so với số người nhiễm HIV/AIDS còn sống được quản lý. Bên cạnh đó, toàn tỉnh thực hiện điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone tại 3 cơ sở, 2 điểm cấp phát thuốc với tổng số bệnh nhân đang được điều trị là 352 người. Thông qua sự hỗ trợ của Dự án Quỹ Toàn cầu phòng, chống HIV/AIDS và của tỉnh, đến nay, có gần 98% bệnh nhân HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh đã có thẻ bảo hiểm y tế. Ngành Y tế còn triển khai thành công mô hình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con với hơn 11.000 lượt phụ nữ mang thai trên địa bàn tỉnh được tư vấn, xét nghiệm HIV/năm; 100% trường hợp mẹ nhiễm HIV đều được điều trị thuốc ARV kịp thời. Đồng thời, mô hình điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) cho những đối tượng nguy cơ cao đã được triển khai tại tỉnh với 275 trường hợp đã và đang điều trị, tỷ lệ dự phòng đạt hơn 90%.
Theo các chuyên gia, để chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030, biện pháp quan trọng nhất vẫn là đẩy mạnh công tác truyền thông, cung cấp thông tin về kiến thức HIV/AIDS qua các sự kiện cộng đồng, các mạng lưới tại địa phương, nhóm đồng đẳng; kêu gọi mọi người giảm kỳ thị, phân biệt đối xử với những người nhiễm HIV/AIDS. Ngành y tế cần tiếp tục mở rộng, nâng cao chất lượng các dịch vụ xét nghiệm, chăm sóc, điều trị HIV/AIDS; đẩy mạnh hoạt động can thiệp, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tiếp cận các dịch vụ dự phòng lây nhiễm, giúp người có hành vi nguy cơ cao tiếp cận sớm dịch vụ xét nghiệm HIV. Nhất là, đoàn thanh niên, hội học sinh, sinh viên cần tăng cường phối hợp, chủ động tiếp cận, tuyên truyền, tư vấn, hỗ trợ người có nguy cơ cao được nhận dịch vụ dự phòng lây nhiễm HIV/AIDS…
Bài và ảnh: CÁT ĐAN